Psychika ludzka, psychika człowieka, psychologia zdrowia psychicznego, psychika i zdrowie.

Od kilku lat pojawiają się w niektórych mediach opinie, że leki przeciwdepresyjne odznaczają się niewielką skutecznością. Powołując się na niektóre badania naukowe, twierdzi się, że leki przeciwdepresyjne są skuteczne tylko u mniejszości pacjentów z depresją (u 30-45% leczonych). Inni zwracają uwagę, że z niektórych badań zdaje się wynikać, że skuteczność tych leków jest porównywalna z działaniem placebo (w niektórych badaniach skuteczność placebo wydaje się być rzędu 30%). Do informacji tych należy podchodzić ostrożnie i krytycznie. Odzwierciedlają one raczej niechęć do leczenia farmakologicznego i psychiatrii – tak skromnych wyników leczenia lekami przeciwdepresyjnymi zdecydowanie nie potwierdza codzienne doświadczenie lekarskie.

Skąd w takim razie wyniki niektórych badań, które wskazują na niewielki procent odpowiedzi na lek przeciwdepresyjny, wyniki, które wprawiają w konsternację także i lekarzy praktyków? Odpowiedź jest stosunkowo prosta. Po pierwsze cytowane zazwyczaj badania są krótkoterminowe, tj. trwają zazwyczaj 6-8 tygodni. U wielu chorych jest to okres znacznej poprawy, depresja łagodnieje, ale nie następuje pełne uwolnienie się od jej objawów. Badania te zaniżają więc odsetek osób, które wychodzą z depresji w czasie prawidłowego, dłużej trwającego leczenia. Drugą ważną okolicznością jest ta, że u wielu osób istnieje potrzeba zmiany leczenia na drugi, a nawet i trzeci lek depresyjny, z powodu małej skuteczności lub nieskuteczności wcześniejszej terapii. Ponadto ważne jest to, że większość dzisiejszych badań leków to badania sponsorowane przez firmy farmaceutyczne. Nie jest to jednoznacznie złe. Badania te mogą być, i często są, prowadzone rzetelnie, zgodnie z wszelkimi wymogami naukowymi. Jednak ze względu na zainteresowanie firm tylko swoim preparatem, niemal zawsze dotyczą leczenia tylko tym jednym lekiem. Natomiast codzienna praktyka kliniczna jest inna. W leczeniu depresji dość często dokonuje się zmiany leku na inny, czasem stosuje się dwa leki jednocześnie, leczenie prowadzi się długo itp. Oczywiście dopiero takie naturalne postępowanie lekarskie powoduje, że liczba chorych na depresję, którzy uzyskują dużą korzyść z leczenia, jest duża.

Dlatego w badaniach, które lepiej uwzględniają specyfikę leczenia osób z depresją, w tym zwłaszcza właściwą długość leczenia i ewentualną potrzebę zmiany leku, odsetek osób, które osiągają znaczną korzyść z leczenia – jest dużo wyższy. Badań takich przeprowadzono ostatnio już kilka i na ich podstawie można powiedzieć, że liczba osób, u których w czasie leczenia całkowicie ustępują objawy depresji, sięga dwóch trzecich. Do tego należy dodać jeszcze pewną liczbę osób, u których obserwuje się istotną, ważną dla nich poprawę, choć bez całkowitego ustąpienia objawów.

Oczywiście nie można zapominać, że leki przeciwdepresyjne nie są, jak też żaden inny sposób leczenia, terapią idealną. Nie są też jedynym sposobem pomocy osobom z depresją. Skądinąd, u znacznej części osób z depresją bardzo istotna jest także jednoczesna psychoterapia. U niektórych osób z depresją jest ona nie tylko ważna, ale może być wręcz warunkiem dobrego powrotu do zdrowia i wybitnego zmniejszenia ryzyka nawrotu choroby.

Z powyższego wynika, że bardzo istotne jest, aby osoby chore na depresję zaakceptowały fakt, że leczenie farmakologiczne depresji jest leczeniem długotrwałym, przynajmniej wielomiesięcznym, a ponadto że leczenie pierwszym lekiem przeciwdepresyjnym może być nieskuteczne. W tym ostatnim przypadku potrzebna jest cierpliwość i wyrażenie zgody na kontynuację leczenia innym lekiem. W praktyce jest niestety często inaczej; wiele osób chorych na depresję przerywa leczenie, gdy widzi, że pierwszy zastosowany lek był nieskuteczny.

opr. Stanisław Porczyk, specjalista psychiatra

Na podstawie:

Robinson D. S. Możliwości uzyskania remisji w depresji: jak skuteczne są leki przeciwdepresyjne? Psychiatria po Dyplomie 2006; 3 (4): 62-64.